Door de juiste vragen te stellen, helpt een coach cliënten verder in hun ontwikkeling. In deze aflevering vertelt Stephanie de Witte over haar gesprek met Nicole (53) en de vraag die voor een doorbraak zorgde. Dit artikel verscheen eerder in Psychologie Magazine.
Wanneer ik haar vraag wat ze lastig vindt aan haar werk, antwoordt ze feitelijk: ‘Het is druk,’ zegt ze bijvoorbeeld. Zodra ik pols hoe ze zich vóélt bij haar werk, volgen er steevast een cynisch lachje en wat relativerende opmerkingen (‘Tja, niet leuk, maar iemand moet het doen, hè?).
Ze heeft veel klachten: slapeloosheid, vermoeidheid, een opgejaagd gevoel en geen energie om te koken of te sporten. Ook heeft ze vaak conflicten op haar werk. Dat laatste, ontdek ik al snel, heeft te maken met haar neiging om altijd ja te zeggen, maar noodgedwongen vaak nee te doen. Ze neemt steevast te veel hooi op haar vork.
Overlevingsmechanisme
Ik wil weten wat er bij Nicole ten grondslag ligt aan haar neiging om zó hard te werken dat ze eraan onderdoor gaat. Ze schrijft een korte biografie waarin ik veel leer over haar jeugd, waarin de lat hoog lag en niet over emoties werd gepraat. Over haar huwelijk waarin ze zich niet gezien voelde. Ik bewonder de veerkracht die haar destijds aanzette tot een scheiding en ervoor zorgde dat ze op latere leeftijd een hbo-studie ging doen en waardoor ze nu haar droombaan heeft. Maar ik vermoed dat haar bewijsdrang, het overlevingsmechanisme dat haar door die moeilijke periode heeft gesleept, haar nu in haar greep heeft. Ze kan niet meer ontspannen; ze staat altijd aan. Het verhindert haar om haar burn-outklachten te accepteren; tijdelijk minder werken vindt ze dan ook geen optie. Zodra ik daar ook maar naar hint, verschijnt het pantser weer: ‘Dat kan echt niet. Ik kan mijn collega’s niet opzadelen met mijn werk en ook niet minder gaan verdienen.’
Ik leg haar uit dat ze haar stress-systeem tot rust moet brengen door beter voor zichzelf te zorgen, anders gaat ze er echt aan onderdoor. Ze vertelt dat ze jaren geleden aan yoga deed. ‘Hoe zou het zijn als je dat weer oppakt?’ vraag ik. Voor het eerst zie ik een glimlachje rond Nicoles mondhoeken verschijnen als ze zich herinnert hoe prettig dat was.
Minder opgejaagd
De keer erop onderzoeken we wat er ten grondslag ligt aan haar hardnekkige weigering om minder te werken. ‘Wat is daarbij je grootste angst?’ Even zie ik tranen opwellen. ‘Ja,’ zegt ze, ‘ik ben inderdaad heel bang. Dat ik mijn baan kwijtraak en dat alles voor niks is geweest. Ik wil niet meer terug naar hoe ik me vroeger voelde: waardeloos en machteloos. Nu gaat het ook niet geweldig, maar alles is beter dan toen.’
De sessies erna praten we over Nicoles verleden en hoeveel ze dankzij haar enorme drive heeft bereikt. Maar ook dat ze daardoor vergeet te ontspannen en te genieten. Ik ben daarom blij als Nicole op een middag opgetogen vertelt dat ze tegen zichzelf heeft gezegd: ‘Ik ga nu Netflixen en dan in bad, dat werken komt morgen wel weer.’
Na nog een aantal sessies is Nicole zo ver dat ze haar burn-outklachten accepteert. Met haar werkgever erbij bespreken we dat ze de komende maanden een dag per week minder gaat werken. Ondertussen probeert ze twee avonden per week voor zichzelf te koken en naar yoga te gaan.
Als ik Nicole voor het laatst zie, complimenteer ik haar met haar opvallend fleurige jurk. Haar lach is oprecht. Al staat haar carrière nog steeds voorop, ze voelt zich minder opgejaagd en slaapt beter. Behalve goed zijn in haar werk mag ze nu ook andere dingen van zichzelf.
Nicole heet in werkelijkheid anders.
Over de coach Stephanie de Witte
Stephanie de Witte is coach en counselor en gespecialiseerd in het doorbreken van belemmerende patronen, zoals faalangst, perfectionisme of uitstelgedrag. De Witte heeft een podcast: De kracht van onzekerheid.
Angst loslaten
‘We zijn allemaal bang om te verliezen wat we hebben. Dat is nuttig, want het zorgt ervoor dat we ons best blijven doen,’ zegt Stephanie de Witte. ‘Maar wanneer die angst je in zijn greep krijgt, ga je te veel van jezelf eisen en dat kan leiden tot burn-outklachten. Met behulp van focusing, een lichaamsgerichte vorm van therapie, kun je achterhalen welke angst er in je zit, maar ook wat je nodig hebt.’ Dat doe je zo:
- Begroet je stress vriendelijk.
- Verander de gedachte: ‘Ik voel me opgejaagd/gestrest’ in: ‘Ik ben bang om…’
- Adem diep in en uit om kalmer te worden
- Stel jezelf de vragen: ‘Wat zou ik hiervoor in de plaats willen?’ En: ‘Wat is daarbij een eerste kleine stap in de goede richting?’ De Witte: ‘Deze oefening helpt je angst wat meer los te laten en te ontspannen. Zo komt er meer ruimte voor andere delen in jezelf.’
