Door de juiste vragen te stellen, helpt een coach cliënten verder in hun ontwikkeling. In deze aflevering vertelt coach Eve van Dijk over haar gesprek met Karin (28) en de vraag die voor een doorbraak zorgde. Dit artikel verscheen eerder in Psychologie Magazine.
Wat maakt dat ze zich zo uitgeput voelt, heeft met name te maken met haar privésituatie. Ze woont op dat moment bij haar zieke vader. Dat leek logisch toen ze na een verblijf in het buitenland geen woning had. Haar vader heeft chronische pijnklachten, ziet slecht en kan dus wel wat hulp gebruiken.
Maar wat even een win-winsituatie leek, noemt ze nu meermalen ‘lastig’. Zo lastig dat ze zich al heel snel heeft ingeschreven voor een eigen huis. Maar tot die tijd moet ze omgaan met haar vader.
Hulpvaardig
Het wordt me snel duidelijk dat haar vader zichzelf ziet als slachtoffer. Hij gedraagt zich passief en gelaten. Daarbij is hij veeleisend. Als Karin binnenkomt, heeft hij haar al een taak gegeven terwijl ze haar jas nog aanheeft.
Karin is van nature geneigd om anderen te helpen, ontdek ik al pratend: haar vrienden, op haar werk. Hulpvaardigheid is op zich natuurlijk niet verkeerd. Maar in combinatie met haar veeleisende vader lijkt Karin zichzelf nu voorbij te rennen. Al tijdens de eerste sessie stel ik voor om zichzelf bij een verzoek af te vragen: ‘Moet ik dit nu doen?’
Ik leg haar de kracht uit van de vraag: elk woord heeft een lading die ertoe kan leiden dat je de vraag met ‘nee’ beantwoordt. ‘Moet’ dit echt? Moet ‘ik’ dit echt doen of kan iemand anders het ook? Moet het ‘dit’ zijn of zijn er alternatieven en moet het echt ‘nu’, of kan het later? Karin knikt: ‘Ik denk dat ik hier wel wat aan heb.’
Bedenktijd
Tijdens de tweede sessie ben ik blij verrast dat Karin al heeft geoefend. Een vriendin vroeg haar op haar kinderen te passen en te blijven slapen. ‘Ik heb bedenktijd gevraagd en erover nagedacht. Toen heb ik gezegd dat ik wel wilde oppassen, maar niet bleef slapen omdat ik dat te vermoeiend vind.’ De vriendin vond het niet ideaal, maar accepteerde het wel. Even had Karin zich schuldig gevoeld, maar dat verdween snel omdat ze haar beslissing goed had afgewogen.
Oefenen met haar vader is lastiger, vertelt ze. Hij schiet snel in de slachtofferrol en geeft haar het gevoel hem tekort te doen. Toch probeert ze het en met succes. In de derde sessie vertelt ze hoe hij morrend opstond toen ze voorstelde dat hij ook zélf die boterham wel kon smeren, aangezien zij al stond te strijken.
Minder pleasend
Karin geeft aan het eind van sessie drie aan dat ze weet wat ze moet doen om te voorkomen dat ze zich te pleaserig opstelt. Na een paar maanden hebben we een afrondend gesprek. Ze vertelt dat het goed voelt dat ze meer afstand heeft genomen van haar vader, ook letterlijk: ze heeft onlangs een eigen woning gevonden en huishoudelijke hulp voor hem geregeld. Op haar werk en tegenover vriendinnen past ze nu ook met regelmaat de ‘moet ik dit nu doen’-vraag toe voor ze antwoordt.
Twee avonden per week heeft ze voor zichzelf geblokt. Daar voelt ze zich niet bezwaard over, want ze merkt dat het haar helpt. ‘Ik geloof dat het burn-out-gevaar nu wel geweken is,’ zegt ze met een tevreden glimlach.
Over de coach Eve van Dijk
Eve van Dijk is mantelzorgcoach. Ze helpt mantelzorgers meer tijd voor zichzelf te creëren en een goede werk-zorgbalans te vinden.
Overtuiging is geen feit
Eve van Dijk: ‘De vraag “Moet ik dit nu doen?” is vooral effectief bij mensen zoals Karin, die ik vanuit het Enneagram – een manier om persoonlijkheidstypes te categoriseren – zie als “de helper”. Dit type is geneigd om steeds over de eigen grenzen heen te gaan. Pas op de plaats maken en het antwoord goed overwegen, helpt dit te voorkomen.
Soms antwoorden mensen met: “Ja, natuurlijk moet ik dit nu doen” en dat mag uiteraard. Maar gebeurt dat vaak, dan daag ik ze uit de vier vragen uit de bestseller The Work van Byron Katie de revue te laten passeren: is het waar? Kun je absoluut zeker weten dat het waar is? Wat gebeurt er wanneer je die gedachte gelooft? En: wie zou je zijn zonder die gedachte? Ze laten namelijk zien dat je overtuigingen zelden objectief waar zijn en dat inzicht maakt je vrijer in je keuzes.’
