Coachen op hooggevoeligheid

1. Herken hooggevoeligheid bij je coachee

Hooggevoelige mensen zijn meer dan gemiddeld gevoelig voor indrukken en prikkels in hun omgeving. Alles wordt in meer detail waargenomen, wat sterk van invloed kan zijn op het werk, sociaal leven, relaties en het gezin. Als coach is het van belang om te weten of iemand HSP is, zodat je daarop kunt inspelen tijdens het coachtraject.

De kans zit er dik in dat je je aanpak zult moeten bijstellen. Voor hoogsensitieve personen is hun hoogsensitiviteit heel bepalend in allerlei aspecten van hun leven, en soms zelfs onderdeel van hun identiteit. Daar oog voor hebben is essentieel als je deze coachees zo goed mogelijk wilt begeleiden.

2. Laat bijzondere talenten van je coachee tot bloei komen

Hoogsensitieve mensen zullen vaak het idee hebben vooral last te hebben van hun hooggevoeligheid. Mogelijk hebben ze er in het verleden onbegripvolle reacties op gehad of vinden ze het zelf moeilijk dat alles harder bij hen binnenkomt en ze snel overprikkeld of uitgeput raken. Het is dan ook belangrijk, zeker als coach, om stil te staan bij talenten die HSP’s hebben.

Hoogsensitieve mensen zien veelal dingen die andere mensen niet opvallen. Ze hebben een sterker waarnemingsvermogen en voelen zaken eerder aan. In sociaal contact zie je dat HSP’s mensen om hen heen beter kunnen duiden. Ze zijn goed in het herkennen en begrijpen van andermans emoties en zijn zorgzaam voor anderen. Als het om henzelf gaat, hebben ze een krachtig reflectief vermogen. Ze nemen verantwoordelijkheid voor hun daden en laten zich ook op hun gedrag aanspreken.

Veel HSP’s bezitten daarnaast het vermogen om met creatieve oplossingen te komen. Het zijn vaak fantasierijke mensen die snel verbanden leggen, outside the box durven denken en mogelijkheden zien waar anderen niet eens aan durven denken.

3. Leer je coachee om te gaan met afwijzing

De meeste mensen vinden afwijzing moeilijk. Maar voor iemand die hooggevoelig is, is afwijzing nog moeilijker om mee om te gaan. Er wordt bij HSP’s wel gesproken van Rejection Sensitivity (RS). Iemand met RS voelt zich snel afgewezen en heeft vaak het idee niet te voldoen aan verwachtingen die anderen van hem of haar hebben.

Hoogsensitieve personen kunnen zich in contact met anderen, naast onbegrepen, dus ook snel afgewezen voelen. Dat levert uiteraard allerlei vervelende gevoelens op die de coachee in de weg kunnen staan in het bereiken van zijn of haar doelen. Leren omgaan met afwijzing kan voor een HSP niet alleen minder stress in het dagelijks leven opleveren, maar ook meer zelfvertrouwen.

4. Leer je coachee gebruik te maken van ‘proactieve coping’

Hoogsensitiviteit gaat vaak gepaard met snel overprikkeld raken. Die overprikkeling komt doordat de meeste HSP’s een gevoelig afgesteld stresssysteem hebben. Bij de meesten van ons staat het systeem zo afgesteld dat we overbodige informatie, geluiden, gedachten en gevoelens kunnen filteren. Ze komen niet voortdurend met volle kracht bij ons binnen.

Een hoogsensitief persoon is gevoeliger voor zowel interne als externe prikkels, omdat HSP’s zich vaak overweldigd voelen door hun omgeving en daardoor snel reageren vanuit hun emotie. Dat bemoeilijkt het anticiperen op gebeurtenissen die nog gaan plaatsvinden: proactieve coping. Als HSP coach kun je je cliënt praktische tips geven om te leren anticiperen.

5. Leer je coachee hoe andere mensen te helpen zonder overprikkeld te raken

Een van de belangrijke kenmerken van een hoogsensitieve persoon is dat die gevoeliger is voor signalen van anderen. Die signalen leiden er ook toe dat een HSP zich beter kan inleven in de innerlijke gevoelswereld van mensen in zijn of haar omgeving.

In het verlengde daarvan heeft een HSP ook de neiging anderen te willen helpen. Tegelijkertijd is de kans op overprikkeling groot omdat andermans pijn een hoogsensitief persoon diep raken. En dat kan een HSP in de weg staan bij het halen van plezier uit de contacten met anderen.

Daarom is het óók belangrijk dat je als coach begrijpt wat de valkuilen zijn bij het helpen van anderen wanneer je zélf hoogsensitief bent.

6. Geef je coachee inzicht in krachtige beschermingsmechanismen

Een hoogsensitief persoon loopt, onder meer door die overprikkeling, meer risico op vermoeidheidsklachten of zelfs een burn-out dan anderen. Om met hoogsensitiviteit om te kunnen gaan, is het dus belangrijk dat de coachee leert welke beschermingsmechanismen voor hem of haar concreet zullen werken.

Dat gaat bij hen vaak anders dan bij personen die niet hoogsensitief zijn, en aangezien ook niet iedere HSP hetzelfde is, is een goede eerste stap: eerst maar eens kijken waar de coachee tegenaan loopt. Vanuit de behoefte van de HSP kan worden gekeken welk beschermingsmechanisme en bijpassend nieuw gedrag hem of haar verder kan helpen.

7. Help een hoogsensitief persoon zich goed te voelen op het werk

Op een prettige manier je werk kunnen doen als je aan faalangst lijdt, is geen feest: voor een HSP is dat helaas zeer herkenbaar. Het merendeel van de hoogsensitieve personen lijdt aan faalangst. Het kan zijn dat de HSP na jarenlange ervaring met faalangst niet meer ziet welke rol die speelt in zijn of haar dagelijks leven.

En dat is niet het enige wat het voor een HSP lastig maakt om op een prettige manier te kunnen werken. Het voortdurende risico overprikkeld te raken ligt nog meer op de loer dan vroeger. Hoewel thuiswerken dit voor veel HSP’s deels oplost, kun je je voorstellen dat de kantoortuin (voor vele niet HSP’s al een ramp) voor een hooggevoelig persoon nog vele malen problematischer is.

8. Help een hoogsensitief persoon grenzen aan te geven

Iemand die hooggevoelig is, kan moeite hebben zijn of haar grenzen aan te geven. Het helpt dan ook zeker om daaraan in de coachingsessies aandacht te besteden. Wellicht zul je als coach in de gesprekken met je cliënt al merken dat hij of zij hier moeite mee heeft. Veel van het gedrag van een HSP is net als bij andere mensen over de jaren onderdeel geworden van zijn of haar identiteit.

Aangezien HSP’s anderen graag willen helpen en gevoelig zijn voor de emoties van anderen, is het voor hen moeilijker om voor zichzelf op te komen, vanuit zijn of haar behoefte de ander te ondersteunen of zelfs te ontzien.

Een tweede belangrijk punt is dat hoogsensitieve personen sommige situaties vanuit het oogpunt van goede zelfzorg beter uit de weg kunnen gaan. Zij stuiten dan weleens op onbegrip bij anderen. Om op een liefdevolle manier met zichzelf te kunnen omgaan, is het nodig dat ze niet alleen hun eigen grenzen kennen maar die ook aangeven aan anderen.