Coachend leiderschap: haal het maximale uit je team

 
Coachend leiderschap: haal het maximale uit je team
14 juli 2022 -  7 minuten leestijd
Ben je een leidinggevende, maar merk je dat je huidige leiderschapsstijl niet de resultaten oplevert waar je op hoopte? Heb je het idee dat de motivatie in je team wel een boost kan gebruiken? Of past je huidige leiderschapsstijl helemaal niet bij je en denk je dat je het als coachend leider een stuk beter zou doen?

In dit stuk vertellen we je niet alleen wat coachend leiderschap is, maar geven we je ook tips en handvatten om zelf mee aan de slag te gaan.

Wat is coachend leiderschap?

Sinds de jaren ’90 bestaat het begrip coachend leiderschap. Coachend leiderschap kan worden gedefinieerd als het stimuleren van de teamgeest, het creëren van voorwaarden zodat de groep kan presteren en het vervullen van een voorbeeldfunctie voor de groep.

Wanneer is coachend leiderschap gewenst?

De coachende leiderschapsstijl inzetten als leidinggevende kan heel goed werken: veel mensen zien in deze stijl de ideale leiderschapsstijl. Maar de ideale leiderschapsstijl bestaat natuurlijk niet: soms werkt een andere stijl beter, afhankelijk van de organisatie waarin je hem toepast.

Voordelen van coachend leidinggeven

Een eerste voordeel van coachend leidinggeven is dat het bij werknemers een gevoel van verantwoordelijkheid vergroot. Dit maakt ook dat werknemers zich meer betrokken voelen bij het bedrijf. Met als gevolg een grotere mate van motivatie en prestatie van je medewerkers.

Een tweede voordeel is dat het de zelfontplooiing bevordert. Een coachend leidinggevende geeft werknemers ruimte en vrijheid in de uitvoering van hun taken. Er wordt niet voortdurend over de schouder meegekeken of op de vingers getikt.

Een derde voordeel is dat de coachend leidinggevende meer kennis heeft van wat er speelt in het team. Hij of zij staat dichter bij wat er op de werkvloer speelt. Door open communicatie met het team en check-ins, blijft de coachend leidinggevende goed bij.

Nadelen van coachend leidinggeven

Een belangrijk nadeel van coachend leidinggeven is dat het niet goed werkt in organisaties waarin sprake is van een sterk hiërarchische structuur. Coachend leidinggeven houdt in dat de leidinggevende probeert een gelijkwaardige relatie te onderhouden met zijn medewerkers. Een gelijkwaardige relatie hebben wanneer er eigenlijk een duidelijke machtsverhouding is, werkt in de praktijk vaak niet.

Een ander nadeel van deze leiderschapsstijl is dat het weinig zoden aan de dijk zet als je te maken hebt met ongemotiveerde werknemers. Het zal dan niet tot de gewenste resultaten leiden.

Disfunctioneren van werknemers kan vele oorzaken hebben; jezelf een meer coachende stijl aanmeten is helaas niet in alle gevallen een kant-en-klare oplossing. Houd er rekening mee dat er meerdere zaken kunnen meespelen die niet direct met coaching zijn op te lossen.

Wat zijn de eigenschappen van coachend leiderschap?

Een coachend leider geeft geen dwingende adviezen, maar probeert met de juiste vragen de werknemers te begeleiden, hecht waarde aan de zelfstandigheid van medewerkers en stimuleert hen. Daardoor krijgen werknemers het vertrouwen om zelf aan de slag te gaan en de regie te nemen. Er is vanuit de leidinggevende veel aandacht voor professionele ontwikkeling, maar de verantwoordelijkheid ligt bij de werknemer.

Een coachend leider neemt verschillende rollen aan. Die van coach, door met de juiste vragen en tools de medewerkers te ondersteunen, gevoelig te zijn voor de signalen die werknemers afgeven en oog te houden voor wat op de werkvloer en in het team speelt. En die van leider, die het overzicht houdt en kan bijsturen.

Wat is het verschil met andere soorten leiderschap?

Verschil met begeleidend leiderschap

Coachend leiderschap heeft als overeenkomst met de begeleidende stijl, dat ze allebei relatiegericht zijn. Maar de begeleidende leiderschapsstijl is een stuk intensiever dan de coachende stijl. Begeleidende leidinggevenden zijn als een rots in branding voor hun werknemers. Hun taak is om voortdurend te inspireren en leiden. De valkuil hierbij is dat het belangrijk is om op den duur los te laten. Leiders met deze stijl vinden dat erg moeilijk en hebben een sterke neiging tot controleren en de touwtjes in handen houden.

Bij coachend leidinggeven durft de leidinggevende veel meer de touwtjes los te laten. De leidinggevende houdt zich vooral bezig met de vraag of medewerkers lekker in hun vel zitten en zich kunnen ontwikkelen. De leidinggevende stelt wel samen met de werknemers doelen en er zijn regelmatige contactmomenten, maar de rol van de leidinggevende blijft vooral een ondersteunende.

Verschil met delegerend leiderschap

Coachend leiderschap is net als delegerend leiderschap weinig gericht op taken, maar toch zijn deze twee stijlen erg verschillend. De delegerende stijl kan worden gezien als de meest afstandelijke: hij bestaat enkel uit het uitbesteden van taken en het stellen van doelen. Medewerkers hebben enorm veel vrijheid en verantwoordelijkheid, maar hoeven niet op steun of hulp van hun leidinggevende te rekenen. Dat is bij de coachende leiderschapsstijl heel anders.

Is coachend leiderschap aan te leren?

Hoewel sommige mensen van nature betere leiders zijn dan anderen en iedereen een eigen stijl van leidinggeven heeft, kun je zeker leren om een coachende rol in te nemen als leider. Onderstaande vaardigheden helpen je om een goede coachende leider te worden:

  • De potentiële kwaliteiten van medewerkers stimuleren. Een coachend leider bekijkt de mogelijkheden en kansen van werknemers en houdt rekening met hun behoeften en wensen. Zo probeert de leider er ook voor te zorgen dat iedereen op zijn plek zit. Dat vergroot de productiviteit in het team.
  • Open gesprekken kunnen aangaan. Een goede coachende leider probeert medewerkers zo min mogelijk te instrueren en de zelfstandigheid en verantwoordelijkheid van medewerkers te vergroten door het stellen van vragen.
  • Integer zijn. Medewerkers zullen meer geneigd zijn open te zijn over wat er speelt in hun persoonlijke leven, en dus is het coachend leiders van belang om empathisch te kunnen zijn. Dat is iets dat meer in iemand moet zitten dan dat het aangeleerd kan worden, maar een begripvolle en inlevende houding kun je wel trainen.
  • Ruimte kunnen creëren voor feedback en reflectie. In gesprekken tussen leider en coach kun je aandacht besteden aan het creëren van een cultuur waarin het geven van feedback vrijelijk mag worden gegeven.

3 tips voor coachend leidinggeven

Tip 1: luisteren en vragen stellen

De beste manier om te weten te komen wat er in een team of bij een individu speelt, is vragen stellen. Met een goede open vraag zet je de deur naar open communicatie direct wagenwijd open. Daarnaast draagt het stellen van open vragen bij aan meer bewustwording bij je werknemers. En bewustwording is de eerste stap naar ontwikkeling.

Tip 2: balans tussen ruimte en richting geven

Coachend leidinggeven gaat niet alleen over je werknemers ruimte geven om hun taken uit te voeren en eigen agenda te bepalen. Je hebt als leidinggevende nog steeds een belangrijke rol, namelijk die van richting geven. De balans tussen ruimte en richting is noodzakelijk om te zorgen dat de verwachtingen van beide kanten duidelijk zijn én te zorgen dat de werknemer het vertrouwen ervaart om zelf initiatief te nemen.

Tip 3: constructieve feedback

Het geven van constructieve feedback is een effectieve manier om de samenwerkingscultuur te versterken. Het is van belang dat hierbij het woord constructief wordt benadrukt. Negatieve feedback, ofwel kritiek, heeft namelijk vrijwel nooit het gewenste effect. Probeer die als leider dan ook te vermijden.

Positieve uitkomsten van coachend leiderschap

Coachend leiderschap heeft verschillende positieve uitkomsten:

  • Er is meer ruimte voor autonomie van werknemers
  • Medewerkers ervaren meer intrinsieke motivatie
  • Medewerkers weten wat er van hen wordt verwacht door open communicatie
  • Medewerkers kunnen zich voortdurend blijven ontwikkelen en hun krachten en talenten uitbreiden
  • De prestaties verbeteren omdat medewerkers zich meer betrokken voelen
  • Er is minder verloop van medewerkers
  • De relatie tussen leidinggevende en medewerkers is beter (en leuker!)

Hoe kan een coach je helpen een coachend leider te worden?

Je gedrag aanpassen en nieuwe vaardigheden inzetten kan best een uitdaging zijn. Misschien weet je niet goed hoe je daar zelf mee kunt beginnen. Een coach kan je helpen om aan de slag te gaan met het doorvoeren van veranderingen in je leiderschapsstijl. Middels coachingsgesprekken zul je meer zicht krijgen op de manier waarop jij als leider ook kunt gaan coachen.

Belangrijk om te onthouden is dat je als coachend leidinggevende geen coach bént. Het gaat er echt enkel om een set vaardigheden in te zetten die coaches ook hebben. Om helderder te krijgen hoe coachend leiderschap er concreet in de praktijk uitziet, kun je samen met een coach gaan plannen en je vaardigheden verder ontwikkelen.

Helemaal klaar voor het leerproces naar coachend leidinggeven? Hier vind je aan de hand van een aantal vragen meteen 6 coaches die goed bij je passen.